A identidade galega é realmente antiga. Con arredor de mil anos de historia, a nosa lingua e cultura foise artellando e configurando co paso do tempo até o que hoxe coñecemos como Galiza (ou Galicia, ou Nación galega, ou como diaños se lle queira chamar). Porén, boa parte da opinión pública nacionalista española leva décadas negando a relevancia e mesmo a existencia do Reino de Galiza. Ou non exactamente?
Unha parte da historiografía galega argumenta, por exemplo, que o Reino de Asturias nunca existiu tendo en conta os documentos escritos legados polos historiadores árabes, que denominan ao reino Galisiya ou Yilliqiya. Outra proba de peso á hora de demostrar a relevancia do Reino de Galiza é revisando os antigos documentos cartográficos ingleses, franceses ou italianos. Nestes mapas aparecía este reino, mentres que dentro do territorio español sempre se clasificou como un territorio vasalo de León, a pesar de que, efectivamente, contaba cunha nobreza propia. De feito, e como curiosidade, Filipe VI ten o título de rei de Galiza.
Pola contra, a maioría dosexpertos afirman que se ben é certo que os árabes denominaban o reino de Asturias como Galisiya, isto débese exclusivamente a que empregaban a forma romana, é dicir, a derivada do nome da provincia da Gallaecia, mentres que na zona cristiá o nome sería “Asturias”. Ademais, numerosos historiadores españois recrimínanlle a certa parte da historiografía galega que terxiversen o vocabulario empregado co fin de manipular para acadar rédito político nacionalista (como o controvertido Reino suevo “de Galiza”). Tamén, e para os historiadores españolistas, o nacionalismo periférico aminora a fundamental importancia que, ao longo da historia moderna, tivo España (ou Estado español, ou Nación española, ou como diría Pérez-Reverte, esta ruin enfermedad histórica llamada España).
Mais, a reflexión realmente relevante sobre todo isto non é cal das dúas posturas históricas é a adecuada, senón se ambas están equivocadas, ou se polo menos cada unha delas omite unha parte da historia que non cadra coa súa concepción sobre o que debería ocorrer nun mundo ideal. Que ao nacionalismo español non lle interesa recoñecer a existencia do Reino de Galiza? Non hai problema, pode borralo do mapa! Que ao nacionalismo galego lle favorece nomear o “Reino suevo” como “Reino suevo de Galiza”? Por unha palabra máis non hai problema!
Entón, cal é a solución? Debemos conformarnos cun profundo escepticismo historicista que dubide de todo o pasado ou existe algunha solución? Lamentablemente, ninguén de nós estivo na Alta Idade Media para tomar nota do que alí aconteceu, así que é doado predicir que o debate sobre as lexitimidades nacionais será moi longo no tempo. Sobre todo, tendo en conta que unha nación tan só é unha comunidade imaxinada (e non unhadefinición universal e inamovible) que unicamente existe se un amplo grupo da poboación comparte esa mesma ficción.
Isto último é de vital importancia para comprender os procesos mediante os que se configuraron as entidades políticascontemporáneas e para entender a visión da historia que aprendemos no instituto. Grosso modo, o nacionalismoé unha ideoloxía (ou unha relixión, as diferenzas entre estes dous conceptos son ben poucas) creada no século XIX, eque evolucionaría até dar lugar avarias concepcións diferentes (ou seitas, seguindo a comparación anterior); entre elas,o nacionalismo das nacións sen estado ou o nacionalismo centralista. Este último é creado no século XXpor un grupo de intelectuais burguesese oligarcas estatalistasque pretendían lexitimar e ampliar o seu poder económicomanipulando ás masas en base a unha ficción intersubxectiva.Porén, algo característico de todos os tipos de nacionalismo é a “romantización” do pasado. O nacionalismo,peroprincipalmente, o centralista,promoveu unha revisión brutal da historia, sobre todo das épocas correspondentes á Idades Media e Moderna, e isto é precisamente a orixe do problema tratado neste texto.
Poriso, aínda que fose posible que vivísemos completamente enganados por unha elite de historiadores que manipulasen a realidade en favor dos intereses dunha caste de privilexiados, sexan dunha ou doutra ideoloxía; ou a pesar de que fose factible que toda a historia se tratase unha dunha simulacióne que vivísemos en Matrix, creo que é indubidable que os argumentos históricos non deben ser, baixo ningún concepto, unha coartada para mudar o presente. Esta afirmación, que pode soar bastante cartesiana, é, ao meu parecer, un punto de partida excelente para resolver moitos dos problemas que atravesan as sociedades do século XXI. As reclamacións e ideoloxías políticas, sexan do tipo que sexan, deben basearse sempre en criterios racionais do presente e non en argumentos emotivistas ou históricos.
Nunha sociedade onde a mentira e a manipulación está á orde do día, a educación é máis necesaria que nunca. A democracia debe sustentarse sobre unha sociedade culta, plural e con sentido crítico, pois de non ser así, a demagoxia e o odio que tanto está a proliferar no mundo acabará asentando as bases dunha nova orde mundial na que prime o sectarismo. Evitar isto está nas nosas mans, aínda que quizais xa sexa demasiado tarde. Ou non.
Se queres participar sigue as intruccións da seguinte ligazón... [Abonarse]