Imaxe de cabeceira
O curruncho de artistas
Un berro no silencio (por Silvia Casal)

Unha literatura segreda. Unha lingua ilegal. Un réxime que pecha as portas á cultura. Unha cultura que segue viva, pero non na súa terra. Ela exiliouse tamén. Acompañou a Blanco Amor como unha pasaxeira no barco rumbo Arxentina, agochouse nos cadernos que carrexaba Neira Vilas e, moito antes, levouna Castelao nos seus petos ata Bos Aires. A cultura fuxiu con el, entre as súas roupas, os seus cabelos, nos cristais das súas lentes, no seu ollar. Levitaba no fume de tabaco que exhalaba, nos beizos e nas palabras que articulaba, no seu discurso, na súa convición, nas súas mans. A cultura exiliuse nas mans de Castelao, en cada unha das súas líñas, pregos, engurras. Ficou no seu corpo e moito máis adentro.

Mais non foi unha estancia permanente. A súa figura supuxo unha guía para a mocidade galega e galeguista, de nacemento e de pensamento. Esa cultura que gardaba compartiuna con moitos outros expulsados. Emigrantes como Neira Vilas ou Blanco Amor, que se consideraban tamén exiliados. Porque, que diferenza existe entre os dous termos? Exiliados e emigrantes. Uns con fame na cabeza e outros con fame no estómago. Eran bachareles, changadores, traballadores do sector secundario, mozos de almacén, con letras e formación. Eran galegos, seres valentes por cruzar un mar e polivalentes por usar a cabeza e as mans. Querían demostrar que non eran mulas ás que prohibir a entrada ó metro de Madrid, senón intelectuais. Viaxaban a Bos Aires, a quinta provincia galega, a capital intelectual do mundo, onde había 35 teatros con representacións abertos cada noite, onde as librerías eran 24h, onde uns mozos que non saíran da súa terra vían ante os seus ollos un mundo de posibilidades completamente novo.

Porque a situación no seu fogar era contraria á da grande cidade da cultura. Bos Aires era a Galiza libre. O único que as separaba: auga. A unha beira a esperanza da cultura, á outra a resistencia do pobo. Miles de quilómetros afastaban o berro do silencio. A voz duns exiliados e o mutismo doutros. O oubeo do externo e a reserva do interno. En cada unha desas catro provincias mozos coma eles, e non tan mozos, vivían presos nas súas propias casas. Obrigados a conter os seus pensamentos, a reprimir a ideoloxía, a gardar silencio. Solitarios en trincheiras infinitas. Trincheiras asentadas nos sitios máis recónditos dos fogares. Faiados incomunicados, sotos escuros, ou falsas paredes. Parece irónico, mais liberdade era recluírse indefinidamente nun cuarto de dez metros cadrados. E aínda que afastados dos exiliados en América, dos seus pensamentos, das súas obras, eles tamén compartían a idea de que o ser humano morre cando deixa de soñar. Por iso soñaban e berraban nos seus soños. Eran intelectuais, inconformistas, contrarios ao réxime, e moitos deles mestres. Mestres perseguidos e asasinados. Foxen  da longa noite de pedra e deciden atrincheirarse antes que impartir a derradeira lección.

A cousa cambia nos anos 50. Morre Castelao e desaparece a fundametal figura do galeguismo no exilio, o principal comprometido co nacionalismo, republicanismo e democracia. Pero toda mala noticia trae consigo unha boa. Nese mesmo ano créase a editorial Galaxia. Con ela nace a posibilidade de publicar en galego. A literatura galega comeza a desenvolverse na súa terra. No canto de morrer olvidada nuns petos vacíos, ollos pechados e boca muda; no canto de ficar enterrada no camposanto da Chacarita, a cultura sobrevive. O berro vence ao silencio. E este non é un berro de dor, senón de liberdade.




Só poden engadir comentarios os usuarios autorizados.
Se queres participar sigue as intruccións da seguinte ligazón... [Abonarse]

*
Nesta WEB utilizamos as imaxes con finalidade educativa. Se algunha delas estivera suxeita a dereitos de autor,
rogamos que vos poñades en contacto connosco para retirala de inmediato.