Imaxe de cabeceira
Actualidade nos medios
DESMONTANDO O AGRESOR

3ª parte da reportaxe publicada no xornal El Mundo o pasado 20 de novembro.IMG_20161201_111842

 Ti es o culpable.
Non hai un perfil único e distribúese por todas as clases sociais. No 80% dos casos os agresores son coñecidos.

As veciñas adorábano. Crían que era o fillo ideal: abríalles a porta, ía a clase, sacaba boas notas, facía deporte… Todo un Jekyll de 15 anos que escondía tras de si un Míster Hyde con máis de 30 violacións ás súas costas. Sempre actuaba da mesma maneira: seguía ás vítimas ata o seu portal, entraba no ascensor con elas e cometía a agresión, ás veces mesmo en presenza dos seus bebés. Despois marchaba e volvía enfundar o disfrace. Comezara a actuar aos 13 e en apenas dous anos, o monstro foi medrando ata volverse máis grande ca el. “Non podía controlalo”, díxolle á Policía cando se derrubou e confesou as agresións.

 Desexaba que alguén o detivese, que alguén puxese fin a aquela espiral porque só non podería facelo. É así como chegou á consulta de Vitoria Noguerol, responsable do Centro de Psicoloxía Noguerol. A pesar dos anos que leva traballando con agresores sexuais e da experiencia que atesoura, a Vitoria atragántaselle a voz cando lembra o caso deste mozo, cuxa identidade non revela. “A situación era gravísima. Non se detectou antes”, pero ao furgar no seu pasado, a historia repetíase: “Baixa autoestima, pobre control dos impulsos, cargas de emocións tóxicas como a ira, cúmulo de resentimento e rabia”.

Vitoria Noguerol, psicóloga, dinos: “Non se pode falar dun perfil único, pero si hai uns trazos”

Son factores presentes en maior ou menor medida en todos os agresores, aínda que os expertos consultados polo MUNDO coinciden en que non se pode trazar un perfil único sobre eles: están en todas as clases sociais, económicas, relixiosas, en todas as razas e en todas as contornas, especialmente nos máis próximos.

Primeiro mito desmontado.

Lonxe da idea que cos anos se foi forxando do home que aproveita os lugares escuros e solitarios para cometer un acto de violencia sexual contra unha muller, a realidade e as cifras mostran que a maioría de agresións deste tipo -ao redor dun 70%- prodúcense no ámbito máis próximo á vítima: pais, irmáns, curmáns, parella, amigos, profesores, xefes…

Sempre elixen as vítimas máis débiles

“Sempre elixen o obxectivo máis débil”, asegura Marta Monllor, directora técnica da Fundación para a Convivencia Aspacia. Mulleres descoñecidas, parellas, nenos e nenas. “Cos menores, os agresores expoñen os abusos inicialmente como un xogo aínda que saben perfectamente que non o é”. Fan valer a súa xerarquía e o seu dominio sobre os máis pequenos para que se acheguen e teñan contacto físico sen provocar estrañeza no resto dos ollos que miran ao redor.

Tamén elixiron a un obxectivo débil os presuntos autores da violación múltiple nos pasados sanfermíns. Non escolleron un grupo de 20 mozas nin actuaron á luz do mediodía, senón a unha muller soa que non podía facer nada para defenderse contra cinco homes á vez.

En case todos os casos hai premeditación e unha estratexia perfectamente trazada. Nada se deixa ao azar e nada é froito de ningunha enfermidade mental.

Ao final, todo se reduce a humillar á vítima, a invadir a parte máis íntima doutra persoa para demostrar que poden chegar ata onde queiran. Recorren á violencia para sentirse realizados. “Cousifican á muller, desprézana” como vía para empoderarse, por iso é polo que a súa conduta non ten fins sexuais, en palabras de Tina Alarcón, presidenta do Centro de Asistencia a Vítimas de Agresións Sexuais (CAVA).

Isto explica por exemplo que ‘o violador de Pirámides’, que estaba casado cunha muller moi fermosa e tiña ademais unha relación paralela, fose á súa vez un depredador que violou a 35 mulleres “novas e de boa presenza”, segundo a sentenza xudicial. A mesma sentenza recolle que a súa infancia estivo inzada de traumas e que mesmo se sentiu tremendamente cohibido porque un dos seus testículos era máis pequeno que o outro e porque se mofaban do seu nariz. Foi condenado a máis de 500 anos de prisión.

A orixe da maioría dos agresores sexuais remóntase á súa infancia, á etapa onde se forxa a personalidade dun individuo. “En moitos casos, eles foron vítimas de abusos cando eran máis pequenos. Noutros, a súa baixa autoestima vén explicada por experiencias nas que non se sentiron tan importantes, tan queridos ou tan valiosos” e agreden para “descargar” esa ira e esa rabia acumuladas.

Segundo mito desmontado

Os agresores non son enfermos, son agresores. Só unha pequena porcentaxe, mínima, padece problemas psicolóxicos, o resto son persoas aparentemente normais. Persoas aparentemente normais que increpan a unha moza cando a ven pasar ante o seu nariz -”Comeríacho todo, guapa!”-. Persoas aparentemente normais que aproveitan a aglomeración do tren ou do bus para tocar o cu ou os peitos dunha muller próxima. Persoas aparentemente normais que non dubidan en masturbarse fronte a unha moza que viaxa en metro ou que perseguen ata o terror á moza que volve soa a casa.

Detrás desa aparente normalidade escóndense individuos machistas e inseguros cunha enorme falta de confianza en si mesmos, con dificultade para controlar os seus impulsos e con tendencia á frustración.

A agresión é para eles unha maneira de reforzar a autoestima, de sentir que teñen o control, o dominio, a superioridade. “Non ten que ver co sexo nin o sadomasoquismo, senón coa necesidade de sentir que eu, agresor, teño poder sobre ti, vítima”, explica a experta de Aspacia. A agresión non persegue tanto un móbil sexual, coincide Noguerol, senón que “é unha forma de descargar emocións tóxicas”.

“Algúns recoñecen que no momento da agresión senten unha liberación de tipo sexual, pero inmediatamente empeza outra vez para xestarse a rabia, a tensión, a ira” e o círculo volve activarse: necesitan volver agredir para volver descargar, por iso é polo que reinciden unha e outra vez. “Chega un momento en que moitos comproban que non o poden controlar por eles mesmos. É unha conduta moi adictiva, como o é o propio sexo”, indica Noguerol.

Para chegar a ese punto, é necesario ir saltando barreiras, propias e alleas. “Ás veces, o agresor sexual non pensara en exporse ou atreverse a cometer unha agresión, pero descobre que se fai un pequeno intento, se cadra non é tan complicado. Descobre que el mesmo pode usar unha serie de escusas e xustificacións para minimizar a importancia dos seus actos -pensan algo así como “isto fano moitísimos” ou “ás vítimas adóitalles gustar”-. É dicir, van elaborando as xustificacións coas que se dan permiso a si mesmos para saltar por encima das súas barreiras internas”, comenta a experta.

Logo hai que saltar tamén os muros externos: “A cultura, a sociedade ou o acceso á vítima. A medida que van sorteando esas barreiras, as xustificacións fanse máis fortes” e as agresións, máis frecuentes.

Nas agresións grupais, a presenza doutros participantes serve de reforzo mutuo. Danse permiso os uns aos outros, apóianse e minimizan o que sucede para tratar de culpar á vítima. “Lémbrame ao que está a suceder co bullying, que moitas veces é un xesto organizado no que adoita haber un líder, pero mantense certa forza do grupo para facilitar que suceda”, incide a especialista.

Dá igual que se trate dunha violación, dunha agresión verbal ou de tocamentos sen penetración, o mecanismo do agresor é sempre o mesmo e todos son conscientes da gravidade do que fan. Non hai remorsos. Telos, implicaría recoñecer que se cometeu unha agresión e, por tanto, un delito penal.

Nunca teñen remorsos e todos son conscientes do que fan

Desmontar a un agresor require dunha viaxe interna ao pasado desa persoa. É necesario deconstruílo para identificar a orixe e volver construír. “Chegar aos focos que provocaron esas condutas é fundamental nunha terapia, porque garantes que estás a limpar as orixes e ademais estás reprocesando o cerebro con pensamentos positivos alternativos: eu vallo, eu teño control, eu podo, eu teño valores, eu teño capacidade…”, explica Vitoria Noguerol.

Só a partir deste punto se pode deseñar un novo futuro e falar de rehabilitación. A maioría dos agresores que acoden a terapia xa son conscientes de que o son. Moitos agresores poden reverter o seu comportamento se reciben un tratamento adecuado, pero é imprescindible que dean por si sós o primeiro paso: recoñecerse como o que son: agresores, abusadores.

Terceiro mito desmontado. Moitos conseguen rehabilitarse

“Claro que se pode. Nós levamos 25 anos traballando niso e con resultados moi exitosos”, comenta a responsable do Centro Noguerol. “A cuestión é que hai unha porcentaxe minoritaria que non está disposta a recoñecelo e traballar niso porque teñen uns trazos de resistencia moi extremos”. Este perfil catalógase como ‘agresor sexual fixado’ e responde á idea de persoas psicópatas, frías e distantes que carecen de empatía e teñen os peores prognósticos no seu tratamento.

Despois dese primeiro paso, chega o momento de profundar no pasado e desterrar as xustificacións coas que sentan ante os profesionais. “Traballamos todas as áreas -cognitiva, emocional, conductual- para que desenvolvan habilidades e ferramentas para reducir os seus niveis de ansiedade. Ás veces empregamos técnicas de última xeración, como o neuro feedback ou o EMDR, que é unha técnica moi boa para reprocesar o trauma”, explica Vitoria. Ela aborda cada caso desde a empatía. “Non podería traballar con alguén a quen estou vendo como unha persoa que violou ou agrediu. Necesito dar ese salto, poñerme nos seus zapatos, nas súas historias, comezar desde o principio. Ver a un neno e preguntarme por que chegou aquí”. O tratamento é unha parte tan importante que sen el, un endurecemento das penas por agresións non tería sentido. A xuízo dos expertos, sen a terapia adecuada non haberá un cambio na comportamento e os abusos seguiranse transmitindo de xeración en xeración. “Está ben que haxa unhas leis e que se cumpran, pero as normas sen tratamento teñen a limitación que teñen”, sentenza Noguerol.

En calquera caso, e isto é fundamental, reitera Marta Monllor, as vítimas teñen que desposuírse dese sentimento de culpa que as acompaña desde o momento do abuso e deben interiorizar que o agresor é o culpable. O único culpable, aínda que teña aparencia de Jekyll.




Só poden engadir comentarios os usuarios autorizados.
Se queres participar sigue as intruccións da seguinte ligazón... [Abonarse]

*
Nesta WEB utilizamos as imaxes con finalidade educativa. Se algunha delas estivera suxeita a dereitos de autor,
rogamos que vos poñades en contacto connosco para retirala de inmediato.