O martes 10 de febreiro, no Salón de Actos do IES “Félix Muriel”, contamos coa extraordinaria visita do profesor e escritor Sechu Sende. Nun ambiente relaxado e mediante actividades espectaculares, textos e explicacións, o convidado, que posúe un gran sentido do humor, falounos da súa obra Made in Galiza, que 4º da ESO, 1º e 2º de BACHARELATO puidemos ler na segunda avaliación deste curso. O escritor firmou os exemplares dalgúns alumnos e alumnas antes de comezar.
Nas máis de cincuenta historias que constitúen o libro, o autor fai unha reflexión humorística e, á par, seria sobre o proceso de normalización da nosa lingua, e relaciona o galego con distintos campos sociais da vida. A portada do libro foi realizada por un amigo deseñador seu, Pánchez, ao que lle gustaba pintar as bombonas e tirarlles fotos cando as levaba o repartidor. A pesares de que á editorial non lle gustaba, conseguiu poñer unha foto dunhas bombonas pintadas ao pé das árbores como se foran ananos.
Sechu falounos dos tres elementos esenciais para achegarse a unha lingua:
1) Motivación: precísase ter unha boa actitude ante a lingua e o desexo de coñecela. Tamén debemos esforzarnos por ser fortes e non desmotivarnos se imos a un sitio onde todo o mundo fala castelán, rendéndonos ante a presión de grupo e abandonando a nosa lingua.
2) Coñecemento da lingua: saber o vocabulario, as normas gramaticais…, todas aquelas partes teóricas que conforman un idioma.
3) Uso que se fai da lingua: pode ter dous usos: oral ou escrito. É importante que a usemos, porque así saberémola mellor e sentirémonos máis seguros á hora de empregala. Citounos o exemplo de que en Portugal calquera rapaz á nosa idade sabe moi ben o inglés. Unha das cousas que lles axuda a iso é que cando van ao cine ven as películas na súa versión orixinal subtituladas. Fan uso desa lingua na súa vida cotiá.
Falounos dos dous tipos de aprendizaxe que había:
1) Informal: aquela que teñen os bebés, que dende moi pequenos comezan con palabras, frases curtas… Cada vez van coñecéndoa e empregándoa máis ata que a saben por completo. Parten do uso que se fai da lingua.
2) Formal: aquela que teñen os que chegan ao galego máis tarde, nunha idade adulta. Son os chamados neofalantes. Primeiro van aprendendo as regras e logo van practicando. Parten da motivación.
Na súa calidade de profesor en zonas urbanas sabe que nas cidades non se fala moito o galego, pero tamén sabe que alí se cometen menos erros na lingua que nas zonas rurais, debido a que teñen unha aprendizaxe formal e saben identificar mellor os castelanismos e corrixilos.
Sechu identificouse como un neofalante. Súa nai falaba con todos galego agás cos nenos pequenos. Despois de estudar a lingua, aos escritores galegos… comezou a falala á idade de dezaoito. Foi el o rapaz duns catorce anos que, na escola en Noia, protagonizou xunto coa profesora a historia Eu fixen ouigha co espíritu de Castelao, cuxa experiencia nos contou ao final..
Contounos que só o 17% dos da súa xeración se galeguizaron. O resto perderon o galego. Isto tamén pasa noutros lugares. Sechu naceu en Padrón e viviu en Noia, Pobra, Viveiro e agora en Santiago; ve como en todos estes sitios hai unha realidade sociolingüística diferente. Moitos centros que visitou e visita falan en castelán, por iso con nós levouse unha sorpresa cando preguntou quen falaban galego e levantamos case todos a man.
Confesounos a finalidade da súa obra: “Non é un libro para os que saben falar galego. É para aqueles que falan castelán, para normalizar a nosa lingua e para deter o proceso de desgaleguización”.
A continuación pasounos uns textos. Un era Xoana de Rosalía de Castro idéntico á escena IV da Doncela de Orleáns de Schiller, un autor que lle gustaba moito á poeta galega e que viviu uns oitenta anos antes ca ela. Lonxe de perder o prestixio, admírase a Rosalía, a quen lle gustou o tópico do “despide da natureza”. Sechu pretendeu mostrarnos con isto que as demais persoas, as cousas de sempre… todo inflúe en nós á hora de escribir. Pero tamén nos afecta socialmente. Afirmou que somos un pouco machistas cando asociamos o nome de Seoane cun home.. Tamén, a nivel sociolingüístico moitos dos nosos comportamentos son tópicos. Por exemplo, un rapaz en Carral contoulle que non se dicía “quérote”, senón máis ben, “te quiero”. Ou tamén que os corazóns que ve pintados polas paredes poñen María “y” ou Pepe “y”.
Había catro textos pola parte de atrás: o primeiro era de humor. Os protagonistas eran dous borrachos. Mostraba o contacto na súa cidade entre o galego e o castelán. Os tres seguintes tiñan un carácter máis serio. Sechu sinalou a última estrofa do poema de Ignacio Bittitta: “Un pobo vólvese pobre e escravo Cando lle rouban a lingua Herdada de seus pais: Está perdido para sempre.” E tamén o Caderno de Nova York de José Hierro que fala da situación dos casteláns ou chicanos en Nova York.
Despois de todo isto chegou a parte, quizabes, máis interesante da charla. Contounos que se interesou moito polo método da hipnose, algo que só teñen licencia para facer os psicólogos. Mesmo montou unha consulta na que aseguraba que por trescentos euros a sesión as persoas poderían saír falando galego. “Aínda non veu ninguén” díxonos entre risas. Pero na súa teima de aprender a realizar esta técnica levou a cabo unha viaxe ao Tíbet, onde os lamas lle aprenderon nun curso de sesenta horas a telepatía. Díxonos que se se dan as circunstancias apropiadas era quen de adiviñar unha palabra que outra persoa estaba a pensar. Fíxollo a dúas compañeiras nosas coa axuda dun péndulo pequeno. Ante o asombro da sala acertou.
Logo fixo unha hipnose en grupo con todos. Asegurounos que despois de tal sesión saberiamos falar moi ben o inglés. Empregando un péndulo maior visualizamos relaxadamente no noso interior unha situación que el nos estaba contando: ir por un prado en primavera, meternos nunha cova que acabábamos de ver. Nunha bifurcación collermos o camiño esquerdo que poñía “Aventura”. Andar ata que atoparamos un espello no que aparecía o noso reflexo o cal nos faría tres preguntas: estamos motivados para falar o inglés?, temos algún coñecemento da lingua inglesa?, usámola habitualmente?.
Tanto o libro que lemos como todos os consellos e explicacións que nos dou o escritor gustáronnos moito. Deixounos claro que está nas mans de todos manter con vida a nosa lingua.